عهدنامه ترکمانچای یا جنگ ترکمانچای؟
تاریخ انتشار: ۱۷ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۲۵۶۷۴
امیرناظمی
اشاره دکتر محمد جواد ظریف به قرارداد ترکمنچای در یادداشت اخیر بحث هایی را برانگیخت و هر چند در برنامه 7 ساعته کلاب‌هاوس در سه شنبه شب به بسیاری از اتهامات و ابهامات پاسخ داد اما بازنشر نوشتۀ آقای امیر ناظمی درچند سال قبل هم می تواند برای مخاطبان مفید باشد:
هر شکستی پل پیروزی نیست؛ گاه می‌تواند پلی به سوی یک شکست بزرگتر شود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
همه‌ی مشکل تاریخ‌نخوانی ما از همین نقطه آغاز می‌شود؛ یعنی جایی که ما ننگین بودن را به یک عهدنامه نسبت می‌دهیم. اما واقعیت آن است که ما وارد یک بحران غیرضروری شدیم به نام جنگ دوم ایران و روسیه! جنگی نابرابر که متوقف کردنش جز از طریق یک عهدنامه امکان‌پذیر نبود! و شاید ترکمانچای کمترین هزینه‌ای بود که برای این منظور می‌شد پرداخت.
سال ۱۸۱۳ م. (۱۱۹۲ ه.خ.) معاهده‌ی گلستان میان ایران و روسیه منعقد شد. معاهده‌ای که به دلیل مشکلات روسیه در جنگ با فرانسوی‌ها، با کمترین میزان باج‌خواهی و با تمایل روس‌ها منعقد شد. اما زخم این معاهده بر تن ایرانیان باقی ماند. ۱۳ سال بعد از معاهده‌ی گلستان، ایرانیان خودخواسته وارد نبردی نابرابر شدند، که در عمل منجر به شکست سنگینی شد! تا شکست اول پلی باشد برای شکست دوم!
اما چه شد که ما شکست دوم را خوردیم؟ و چرا بازخوانی آن برای ما ضروری است؟ ریشه‌های شروع جنگ برآوردهای اشتباه سیاستمداران ایرانی بود که در ادامه آمده است.
برآورد اشتباه ۱: ریشه‌های فرهنگ عزت
عباس میرزا در تمام ۱۳ سال بعد از گلستان، روحش آزرده از شکست بود. او همواره به دنبال جبران حیثیت و آبروی از دست رفته‌اش بود. «فرهنگ عزت» به عنوان یکی از بنیادهای فرهنگ ایرانی، توصیه‌اش مشخص است: برای اعاده حیثیت باید عهدنامه را نقض می‌کردیم! عباس میرزای زخم‌خورده وقتی دید نیکلای اول جانشین الکساندر در روسیه شده است، فکر کرد زمان خوبی است تا به جبران حیثیت اقدام کند.
برآورد اشتباه ۲: جنگ ضربه‌ای
عباس میرزا نمی‌خواست وارد یک جنگ تمام عیار شود. او می‌خواست با یک «ضربه ناگهانی» خود را در موقعیت بالاتری برای بازبینی «معاهده‌ی گلستان» قرار دهد. عباس میرزا به این ترتیب این نقشه را کشید تا وانمود کند که نیروهای مرزی سر خود وارد یک درگیری شده‌اند و بعد از آنکه چند ولایت و قلعه را گرفتند، روس‌ها را وادار به مذاکره و تغییر مثبت در معاهده‌ی گلستان کند.
او می‌دانست که نتیجه‌ی یک جنگ تمام‌عیار شکست سنگین ایران است؛ اما برآورد اشتباه وی آن بود که روس‌ها برای چنین حمله‌ای بی‌صبرانه منتظر هستند! آن‌ها منتظر نقض معاهده از طرف ایران بودند. پس از این ضربه‌ی ناگهانی، روس‌ها با اطمینان خاطر پیش‌روی اولیه‌ی ایران را تحمل کردند تا بتوانند با ورود به یک جنگ تمام عیار به سمت مرزهای ایران حمله کنند و تا تبریز پیش بیایند.
برآورد اشتباه ۳: جنگی با اهداف داخلی
عباس‌میرزا اما در این جنگ اهداف داخلی جدی نیز داشت. او می‌خواست موقعیت خود را برای جانشینی فتحعلیشاه تحکیم کند. برای همین هم بود که در عهدنامه ترکمانچای تنها بند نامتعارفش تاکید بر حمایت روس‌ها از جانشینی عباس‌میرزا به عنوان شاه بعدی ایران است! گرچه فتحعلیشاه در دل راضی به این جنگ نبود؛ اما نتوانست مانع بروز جنگ نیز شود. جنگ‌هایی که با اهداف داخلی شروع شده‌اند اغلب در جهان به شکست‌های بزرگ برای ملت‌هایشان منجر شده است!
برآورد اشتباه ۴: غیرت به جای فناوری!
وضعیت دو ارتش ایران و روسیه از حیث فناوری نابرابر بود. عباس میرزا فکر می‌کرد با اتکاء صرف بر مقدسات مذهبی می‌تواند بر فناوری و ارتش آماده‌ی روس غلبه کند. به همین دلیل بود که به تحریک علما اقدام کرد. در این میان حمایت «سید مجاهد» به او کمک کرد. سید پس از صدور فتوای جهاد از کربلا به تهران آمد و سایر علماء را نیز همراه ساخت.
اشتباه در جنگ، نه عهدنامه
ترکمانچای حالا یک نمونه برای ناکارآمدی مذاکره شده است! اما واقعیت آن است که ترکمانچای نتیجه‌ی اشتباهاتی بوده که ما را به امضاء آن کشاند؛ نتیجه‌ی راه‌انداختن جرقه‌ی جنگی که قابل کنترل نبود! در این عهدنامه، روسیه در قبال پول شهرهای تسخیر شده تبریز، ارومیه و ... را ترک کرد؛ اما بیش از هر چیز، تحقیری بود که مثل خوره روح ما را قرن‌ها خورد!
ترکمانچای نتیجه‌ی اشتباه سیاستمدارانی بود که فکر می‌کردند می‌توانند با یک ضربه‌ی ناگهانی، دست بالاتر را در بازبینی و لغو برخی از بندهای معاهده‌ی گلستان بیابند. برآورد اشتباه آنان منجر به شروع یک جنگ خونین، تلفات بالا و نهایتا شکستی بزرگ شد. برای خواندن تاریخ «نسخه فارسی عهدنامه ترکمانچای» لازم نیست؛ بلکه باید از اشتباهات سیاستمدارانی آغاز کنیم، که از یک شکست، شکستی بزرگتر ساختند!
منبع: عصر ایران
کلیدواژه: عهدنامه ترکمنچای عباس میرزا
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۲۵۶۷۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ژیم صهیونیستی سر عقل بیاید و دچار اشتباه دیگری نشود
به گزارش خبرنگار مهر، اسماعیل کوثری در جلسه علنی صبح امروز (سه‌شنبه، ۴ اردیبهشت ماه) مجلس شورای اسلامی در نطق میان دستور خود، گفت: اقدام رژیم صهیونیستی در حمله به کنسولگری ایران در سوریه طبق قانون کنوانسیون سال ۱۹۶۱ سازمان ملل تجاوز به کشور مربوطه یعنی ایران عزیز بود، فلذا حق ایران اسلامی بود که اقدام متقابل کند.
وی ادامه داد: به لطف خداوند بزرگ در ساعات اولیه روز یکشنبه ۲۶ فروردین ماه سال جاری با نام عملیات ما تحت عنوان وعده صادق و با رمز یا رسول‌الله انجام شد و خوشبختانه توانمندی بالای اعضای جبهه مقاومت هر روز بیشتر در عمل نشان داده می‌شود، به طوری که پنتاگون فرماندهی کامل را در جهت مقابله کردن و خنثی نمودن عملیات وعده صادق با به کارگیری تمام توان خود از جمله ۶ ناو ضدموشک در دریای سرخ و سیستم موشکی عربستان و امارات و حتی عربستان و ارتش آمریکا در منطقه غرب آسیا به کار گرفت تا مانع دستیابی ایران به اهداف خود شوند.
کوثری افزود: اینها که با رعب و وحشت گوش جهانیان را کر کرده بودند که فضای سرزمین اشغالی را با گنبد آهنین پوشش مطمئن داده اند و هیچ موشکی نمی‌تواند از این گنبد عبور کند، دیدیم و دیدند که نه تنها یکی دو موشک بلکه بنا بر اخبار رسیده ده‌ها موشک ایران اسلامی از این گنبد عبور کرد و به اهداف مورد نظر اصابت کرد.
نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: که در یکی دو سال گذشته یک روزنامه آمریکایی به نقل از اندیشکده آمریکن یوتد پرایز نوشته بود که بزرگترین مشکل آمریکا در ایران حضور یک ابرحریف به نام آیت‌الله خامنه‌ای است که نقشه راه را می‌شناسد و مردم به او اعتماد آمیخته با اعتقاد دارند. بله هدایت، رهبری و راهنمایی جبهه مقاومت با این انسان الهی مدیر و مدبر است که همه ما فدایی این ابرحریف به نام ولایت فقیه هستیم.
کوثری بیان کرد: رژیم صهیونیستی باید سر عقل بیاید و دچار اشتباه دیگری نشود. این رژیم باید از این جنایت‌ها، نسل‌کشی‌ها و تجاوزها دست بردارد و سرزمین فلسطین را به خود مردم فلسطین واگذار کند. اگر این رژیم از این به بعد اشتباه و خطایی کند، قطعاً عملیاتی به مراتب بزرگتر، پیچیده‌تر و با سلاح‌های مخرب‌تر علیه آنان انجام می‌گیرد.
عضو کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی در ادامه گفت: از فرمانده محترم فراجا و نیروهای در میدان جهت مقابله با دختران و خانم‌های فریب‌خورده درباره موضوع حجاب و عفاف که در قالب طرح نور انجام وظیفه می‌کنند، تقدیر و تشکر می‌کنم.
کد خبر 6086474
تعطیلی مدارس شهرستان زرند در روز چهارشنبه